حفاظتِ محیط زیست

حفاظت محیط زیست (پیشنهاد 50 کار ساده برای حفاظت از کرۀ زمین)

تدوین و گردآوری: گروه زمین

مترجم: نصرالله صمدی

انتشارات فنی ایران (کتابهای سبز)

192 صفحه.

هیچ اشتباهی بزرگتر از این نیست که کسی کاری را انجام ندهد، بدین دلیل که نتیجۀ کارش کوچک است.

 دربارۀ کتاب:

کتاب «حفاظت محیط زیست» به دو بخش تفکیک شده است. در بخش اول با نقل آمار معتبر، اطلاعاتی در مورد مشکلات کنونی زیست محیطی جهان داده شده است. بخش دوم به سه زیربخش مجزا تفکیک شده است: چیزهای ساده، قدری تلاش لازم است، و برای افراد متعهد. در این بخش 50 کار ساده به شکلی روشن بیان شده است که با اجرای آنها می توان محیط زیست کرۀ زمین را سالم تر کرد.این کتاب به شخص قدرت می دهد تا برخاسته و کاری در مورد مسائل زیست محیطی جهانی انجام دهد. نباید اجازه داد تا گزارشهای خبری یا مجلات انسان را مأیوس بکنند. وقتی که عامۀ مردم آمادگی مقابله را داشته باشند، برای مشکل ترین مسائل زیست محیطی هم می توان راه حلی پیدا نمود. اجرای اکثر 50 چیزی که در اینجا بحث شده است به طور شگفت انگیزی آسان است. به خاطر داشته باشید: همان قدری که ما باعث و بانی این معضل هستیم به همان میزان هم تکوین دهندۀ درمان آنیم!

 

آنچه در ادامه می آید، برگرفته از بخش سوم این کتاب است:

 

·        با هر جریانی همراهی نکنید!

شیری که باز گذاشته شده باشد خیلی بیشتر از مقداری که شما فکر می کنید آب هدر می دهد. اگر شما خودتان هم این کار را نکنید، احتمالاً شخصی را می شناسید که به هنگام مسواک زدن، اصلاح صورت و یا شستن ظرفها شیر آب را باز می گذارد.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. اگر فقط مسواک را خیس کرده و دندانهای خود را بشویید، فقط 2 لیتر آب مصرف خواهید کرد. در مقایسه با وقتی که شیر آب را باز می گذارید 34 لیتر آب صرفه جویی می شود.

2. برای شستشوی ماشین اگر از کارواش استفاده کنید، 20 تا 40 لیتر آب کافی است. اگر از ابر و سطل استفاده شود مقدار آب مصرفی 57 لیتر خواهد بود. بنابراین در مقایسه با شستشوی اتومبیل با شیلنگ آب، هر بار 380 لیتر آب صرفه جویی می شود.

·        در جهت کاهش مصرف بنزین تلاش نمایید.

همۀ ما می دانیم که اتومبیلها تأثیرات سوء شدیدی بر روی محیط زیست می گذارند. ولی چون ما در زندگی روزمره متکی به آنها هستیم، پیشنهاد کردن اینکه مردم رانندگی را کلاً کنار بگذارند، غیرحقیقی به نظر می رسد، مأیوس نشوید. حتی اگر شما هر روز رانندگی می کنید، هنوز هم کارهای کوچکی هست که می توانید به نفع کرۀ زمین انجام دهید.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. مقدار مصرف ماشین خود را پیوسته کنترل کنید، تا اگر مصرف بنزین به طور ناگهانی بالا رود، بتوانید سریع متوجه موضوع شده و اشکالات احتمالی را رفع کنید.

2. اتومبیل خود را بدون دلیل روشن نگذارید. روشن کردن مجدد موتور، از روشن نگه داشتن آنها برای مدتهای کوتاه کمتر بنزین مصرف می کند. بعد از مدت یک دقیقه، روشن کردن مجدد با صرفه تر از روشن گذاشتن موتور است.

3. فیلترهای سوخت را تمیز نگه دارید. فیلترهای کثیف بنزین بیشتری مصرف می کنند.

4.  ماشین را حتی الامکان سبک نگه دارید. از حمل وسایل سنگین غیرضروری در ماشین خودداری کنید. با کمال تعجب به ازای هر 45 کیلوگرم بار اضافی در ماشین، مصرف بنزین 1درصد بالا می رود.

5. آیا واقعاً وجود کولر در ماشین ضروری است؟ این امر یک خطر اکولوژیکی است. علاوه بر این مستقیماً در ایجاد اثر گلخانه ای و تخریب لایه ی اُزون به خاطر نشت CFCها مشارکت دارد. کولر بر وزن ماشین افزوده و حتی در موقعی که ماشین ایستاده است، بنزین بیشتری مصرف می نماید.

6. لوازم اضافی را دقیقاً سبک و سنگین کنید. بعضی لوازم اضافی مانند جعبه فرمان و دنده اتوماتیک به مقادیر زیادی انرژی نیاز دارند. سایر لوازم اضافی مانند بالابر برقی شیشه ی پنجره و ترمز قدرتی به انرژی زیادی نیاز ندارند ولی بر وزن ماشین اضافه کرده و مصرف سوخت را بالا می برند.

·        لوازم خانگی

صاحب نظران در امور انرژی مکرراً تأکید می کنند که با نگهداری صحیح لوازم خانگی مانند یخچالها، اجاقها و... می توانیم اثر قابل توجهی روی محیط زیست داشته باشیم.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1.  به هنگام روشن کردن کولر، آن را روی خنکترین درجه قرار ندهید. این کار خانه را به هیچ وجه سریعتر خنک نکرده و در عوض انرژی به هدر خواهد داد.

2.  فیلترهای کولر را ماهی یکبار تمیز کرده و یا تعویض نمایید. در غیر این صورت فشار روی پروانه بیشتر بوده و برق بیشتری مصرف می کند.

3. اگر یخچال یا فریزر شما 10 درجه ی فارنهایت (حدود 6 درجه ی سانتی گراد) سردتر از دمای واقعاً ضروری باشد، مصرف انرژی شما 25 درصد بالا خواهد رفت. درجۀ یخچال بین 38 تا 42 درجۀ فارنهایت (3 تا6 درجه ی سانتی گراد) و درجۀ فریزر باید بین 0 تا 5 درجۀ فارنهایت (15- تا 18- درجه ی سانتی گراد) باشد.

4.    صبر کنید تا ماشین لباسشویی با لباس پر شده بعد از آن استفاده نمایید. به این ترتیب مقدار زیادی آب صرفه جوی خواهید کرد.

5.  تا 90 درصد انرژی مصرفی برای شستشوی لباسها صرف گرم کردن آب می شود. تقریباً برای هر گونه لباس، شستشو با آب گرم و آبکشی با آب سرد بخوبی شستشو با آب داغ و آبکشی با آب گرم عمل خواهد کرد. (حرارت در آبکشی لباسها روی تمیزی نقشی ندارد.)

·        سمهای پنهان را بیابید.

به صرف اینکه شما چیزی را از یک مغازه خریداری کرده اید، معنی اش این نیست که آن چیز سالمی است. مقادیر شگفت انگیزی مواد سمی در خانۀ شما وجود دارد که در چیزهایی مانند پاک کنندۀ اجاقها، لوازم بهداشتی و غیره پنهان شده اند. آنها نه تنها خطری برای شما و خانواده تان به هنگام استفاده به حساب می آیند، بلکه به هنگام ساخت و همچنین در موقع دوراندازی نیز خطری برای محیط زیست محسوب می شوند. در صورت استفاده از مواد جایگزین به جای مواد سمی، خطر را برای خانوادۀ خود و برای محیط زیست کاهش می دهید.

ü     در اینجا چندین مثال می آوریم:

ماده ی سمی: پارچۀ ملافه ها و لباسهایی که نیاز به اطو ندارند. نتیجۀ این پارچه ها بخارهای سمی است.

راه حل: در صورت امکان از الیاف طبیعی استفاده شود.

ماده ی سمی: پاک کنندۀ اجاقها

راه حل: برای پاک کردن اجاقها قدری آب پاشیده سپس لایه ای جوش شیرین اضافه کرده، با پشمِ فلز بسیار ظریف لکه های سخت را به آرامی مالش دهید.

ماده ی سمی: خوشبو کننده های هوا

راه حل: از مخلوطی از ترکیبات گیاهی، سرکه و آبلیمو استفاده شود.

ماده ی سمی: نفتالین که برای ریه ها و کلیه ها مضر است.

راه حل: از محصولات گیاهی که به عنوان دفع کننده عمل می کنند، مانند تراشه های درخت سدر یا روغن سدر استفاده کنید.

ماده ی سمی: خودکارها و ماژیکهای با جوهرهای پاک نشو (ثابت)

راه حل: از خودکارها و ماژیکها با جوهری که حلال اصلی آن آب است استفاده شود.

·        این ساحل است!

اقیانوسهای ما مسئول اکثر تغییرات آب و هوایی، رطوبت و اکسیژن در کرۀ زمین می باشند. بدون اقیانوسهای سالم، زندگی روی زمین، به شکلی که ما با ان آشنا هستیم به پایان خواهد رسید.

جمع آوری مواد پلاستیکی از سواحل موجب کاهش مرگ جانداران می گردد. لوازم ماهیگیری پلاستیکی، کیسه ها و سایر زباله های پلاستیکی سالانه بالغ بر 000 000 1 مرغ دریایی، 000 100 جانور دریایی  و تعداد بیشماری ماهی را به کشتن می دهد. این حالت روز به روز هم بدتر می شود.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1.   بار دیگری که به ساحل می روید، کیسه زباله ای با خود برده و چند دقیقه وقت خود را صرف جمع آوری زباله ها کنید.

·        سیفونها

توالت شما احتمالاً بیش از حد موردنیاز آب مصرف می کند. ولی با صرف ده دقیقه وقت می توانید کاری بکنید که هنگام استفاده از سیفون از مصرف آب اضافی خودداری شود. با هربار کشیدن سیفون بین 19 تا 26 لیتر آب مصرف می شود. ولی اگر مخزن آب برای توالت داشته باشید به راحتی می توانید این مقدار را بین 15 تا 40 درصد کاهش دهید.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد: 

1.  آسانترین راه این است که چیزی در داخل مخزن قرار دهید تا ظرفیت آن را کاهش دهد. بطریهای کوچک آبمیوه، بطریهای مایع ظرفشویی یا بطریهای صابون مایع برای این کار مساعد هستند.

2.  برچسب بطری ها را کنده و آنها را با آب پر کرده، درش را بسته و داخل مخزن قراردهید. برای پایین نگه داشتن آن می توانید چند قطعه سنگ در داخل بطری قرار دهید. یک چنین وسیله ای می تواند مصرف آب سالانۀ شما را هزاران لیتر کاهش دهد.

·        صرفه جویی در مصرف آلومینیوم

وقتی که یک قوطی آلومینیومی بیرون می اندازید، شما انرژی ای معادل اینکه آن قوطی را تا نصف بنزین ریخته و بعد روی زمین خالی کنید را به هدر می دهید. قوطی های نوشابه ی آلومینیوم امروزه به عنوان بالاترین مصرف کننده ی آلومینیوم به حساب می آید.

اگر یک قوطی آلومینیومی از پنجرۀ اتومبیل خود بیرون بیندازید بعد از 500 سال هم به صورت آشغالی روی کرۀ زمین خواهد بود. اگر دو قوطی آلومینیومی بیرون بریزید، انرژی هدر داده شده توسط شما بیش از انرژی مصرفی روزانۀ هریک از میلیاردها نفری است که در سرزمینهای فقیرنشین زندگی می کنند. ساختن آلومینیوم از آلومینیوم بازیافت شده 90 درصد انرژی کمتری از ساختن آن از سنگ آهن نیاز دارد.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. مواد غذایی را از قوطیها تخلیه کرده و قوطیها را آب کشیده و در کیسه یا جعبه ای قرار دهید.

2. به خاطر داشته باشید که غیر از قوطیها، چیزهای دیگر آلومینیومی از قبیل فویل، بشقاب شیرینیجات و سینی های مواد غذایی یخ زده، چهارچوب و کناره های پنجره ها و غیره را نیز می توان بازیافت کرد.

·        بازیافت قبل از خرید

هر آمریکایی سالانه 85 کیلوگرم پلاستیک مصرف می کند و 27 کیلوگرم آن مربوط به بسته بندی است که به محض باز شدن دور انداخته می شود. حدود 30 درصد پلاستیکهای تولیدی برای کارهای بسته بندی بکار می رود. در هر ساعت آمریکاییها 5/2 میلیون بطری پلاستیکی دور می اندازند.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1.  مقادیر زیاد خریداری کنید: اینطوری ارزانتر تمام می شود و از حداقل بسته بندی استفاده می شود.

2. هویج، پیاز و سیب زمینی و غیره را به صورت باز خریداری کنید و نه در بسته بندی پلاستیکی.

3.  نوشابه ها را در ظرفهای شیشه ای و آلومینیومی که بازیافتشان آسانتر است خریداری کنید. شما می توانید چاشنیها، ادویه جات و غذاهای بچه را نیز به همین ترتیب انتخاب کنید.

4. از ظروف پلاستیکی مخصوصاً نوع فشرده که از انواع مختلف پلاستیک و از چند لایه ساخته شده اند و به طور وحشتناکی غیرقابل تجزیه هستند، پرهیز کنید.

·        در محل کار نیز این فعالیتها را به مرحله ی عمل درآورید.

اکثر چیزهایی که شما روی آنها در خانه کار کرده اید در محل کارتان نیز عملی هستند. به طور متوسط هر کارمند حدود 80 کیلوگرم کاغذ قابل بازیافت با کیفیت خوب را در سال دور می ریزد. هرتن کاغذ بازیافت شده ی اداری موجب صرفه جویی در مصرف 1450 لیتر نفت می گردد.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1.  فنجانی سرکار خود بیاورید تا برای صرف قهوه از فنجانهای یکبارمصرف استفاده نکنید.

2. عملیات بازیافت آلومینیوم و شیشه را به معرض اجرا بگذارید. این در حقیقت به معنی قرار دادن ظرفهایی برای قوطیها و بطریها در نقاطی است که به راحتی قابل رؤیت باشند، مانند ناهارخوریها یا نزدیک ماشینهای فروش نوشابه ها.

3. تابلو اعلانات مخصوص زیست محیطی نصب کرده و یادداشتهای جالبی در مورد خرده ریزها و آمارهایی در مورد صرفه جویی و حفاظت از محیط زیست روی آن بچسبانید. در اوقات مناسب عکسهایی هم ضمیمه نمایید.

4.  طرح بازیافت کاغذ را به معرض اجرا بگذارید. روش ساده ای وجود دارد: هر شخص کاغذهای زاید خود را در کنار میز خود نگه می دارد. رمز کار این است که به هنگام دورریزی، با استفاده از ظرفهایی در کنار میز کاغذ را به دسته های قابل بازیافت قسمت کنید. آنگاه خدمتکار با صرف کمی دقت، آنها را جمع آوری کرده و در ظرفهای بزرگتری در بیرون قرار می دهد.

5. سعی کنید ماشین کپی دوطرفه تهیه کنید. هنگام کپی گرفتن از گزارش های طولانی، هزاران صفحه صرفه جویی خواهید کرد.

6. درخواست کنید که نحوۀ مصرف انرژی و غیره بررسی و کنترل شود.

·        درختی بکارید.

درختان می توانند به مرور زمان مقادیر زیادی co2 از اتمسفر خارج کنند. وابستگی دوطرفه بین درختان و انسانها و زندگی حیوانات اساسی تر از این نمی توانست باشد: ما اکسیژن نیاز داریم و co2 تولید می کنیم، درختها و گیاهان co2 لازم دارند و اکسیژن تولید می کنند. به همین دلیل کاشتن درختهای بیشتر راهی مؤثر برای مبارزه با اثرات گلخانه ای است.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. کاشتن درخت راحت تر از آن است که شما فکر می کنید و اکثر مردم نه تنها به شما کمک خواهند کرد، بلکه خیلی هم به این کار علاقمند خواهند شد.

2. به فکر صحبت کردن با همسایه ها در مورد شروع کارهای کاشت درخت در مقیاس محله ای باشید. تعجب خواهید کرد که چه استعدادهای محلی را می شود کشف کرد.

3. درختی را در زمین فرو کرده و فوری آن را فراموش نکنید. مانند سایر گیاهان رُستنی، درختها نیاز به قدری توجه برای مدت دو سال اول دارند که شامل آبیاری، تکیه گاه عمودی، پوشال و غیره می باشند.

·        مواد زاید را تبدیل به کود کنید.

کودسازی پروسۀ تبدیل مواد آلی، از علفهای زاید چمنها گرفته تا تفالۀ سیب که معمولاً دور انداخته می شود، به کودی غنی است. در یک کپۀ کود، میلیلردها ارگانیزم مواد آلی را به فرمهایی که بهتر می توانند توسط گیاهان مصرف شوند تجزیه می کنند. کود بار آمده، مواد غذایی و هوموس به خاک اضافه کرده، بافت خاک را بهتر و قابلیت نگهداری هوا و آب را در خاک افزایش خواهد داد. سالانه ما 24 میلیون تن برگ وعلف دور می ریزیم. به طور متوسط هر خانوادۀ آمریکایی سالانه بیش از 550 کیلوگرم مواد زاید آلی تولید می کند. حدود 70درصد زباله های تولیدی در آمریکا که شامل زباله ی باغچه، مواد زاید غذایی و کاغذ می باشد قابلیت تبدیل به کود را دارد. هزینۀ تخلیه ی یک تن زباله در محلهای دفن حداقل 65دلار و هزینۀ متوسط کودسازی شهرداری 35 دلار به ازای هر تن است.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. مواد آلی موجود در زباله را از بقیه جدا کنید.

2. مخزن مخصوص کمپوست سازی بسازید.

3.  طرز انباشتن و لایه لایه کردن کمپوست را یاد بگیرید.

4. گاه گاه آن را زیر و رو کنید تا از تولید بوهای بد جلوگیری کرده و امکان گردش هوا به درون آن داده شود.

5. اگر حیاط دارید ولی باغچه ای ندارید: ساختن کود باز هم با ارزش است. آن را می توانید به دوستانی که باغچه دارند هدیه کنید.

·        کمتر رانندگی کنید.

کل جامعه ی ما بر اطراف داشتن اتومبیل و رانندگی کردن بنا شده است. پس وقتی ما توصیه می کنیم که قدری از رانندگی کاسته شود، احتمالاً به نظر امری غیرممکن می رسد. ولی سایرین این کار را به مرحله ی انجام رسانیده اند: در هلند 80 درصد مردم با دوچرخه به ایستگاه قطار می روند؛ در دانمارک 30 درصد آمد و شدها با دوچرخه صورت می گیرد و در ژاپن حتی در مناطق شهری پارکینگهای مخصوص دوچرخه وجود دارد. اگر فقط 1 درصد صاحبان وسایل نقلیه در آمریکا اتومبیلهای خود را یک روز در هفته خاموش نگاه دارند، می توان سالیانه 160 میلیون لیتر بنزین صرفه جویی کرد. نشر آلاینده های مضر هم به همان نسبت کاهش خواهد یافت.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1. برای شروع می شود به جای استفاده از اتومبیل شخصی از وسایل نقلیه ی عمومی مانند اتوبوسها، مترو، قطار و دوچرخه استفاده کرد و یا حتی پیاده راه رفت – فقط یک روز در هفته. حتی این هم ممکن است مشکل باشد ولی ارزش سعی کردن را دارد.

·        مواد غذایی با زنجیره ی پایین غذایی مصرف کنید.

به نظر ما هیچکس نباید به شما بگوید که چه چیزهایی باید بخورید زیرا این امری شخصی است. ولی ما فکر می کنیم شما باید چیزهایی در مورد اثرات این غذاها بر روی محیط زیست بدانید. خیلی از امریکایی ها احتمالاً هیچ وقت در مورد منابع موردنیاز برای تهیه ی – مثلاً همبرگر – فکر نمی کنند. اگر آمریکاییها مصرف گوشت را فقط 10 درصد کاهش دهند، مقادیر صرفه جویی شده در حبوبات و سویا که در تغذیه ی دامها مصرف می شود، به طور کامل می تواند 60 میلیون نفر را سیر کند. این تعداد افرادی است که سالانه در سراسر جهان از گرسنگی جان می سپارند. برای تولید 1 کیلوگرم گوشت گاو به 35 کیلوگرم حبوبات و سویا، 20000 لیتر آب و انرژی ای معادل 8 لیتر بنزین نیاز داریم. تولید احشام موجب مصرف نیمی از کل آب مصرفی در آمریکاست. 890 میلیارد متر مربع در آمریکا برای پرورش دام جنگل زدایی شده است. 20 نفر انسان گیاهخوار را می توان از زمینی که برای تأمین غذای یک شخص گوشت خوار استفده می شود غذا داد.

ü     کارهای ساده ای که باید انجام داد:

1.  ساده ترین کار حتی اگر شما گوشت خوار قهاری هستید، کاهش دادن مصرف خودتان است.

2. غذاهای گیاهی را امتحان کنید. کتابهای آشپزی زیادی درباره ی غذاهای گیاهی خوشمزه وجود دارد.

3. آیا تا به حال باغچۀ مواد خوراکی در عمرتان کاشته اید؟ تعجب خواهید کرد که چه چیزهایی حتی در یک زمین کوچک می توان کاشت. گیاهان دارویی، سبزی های برگدار، میوه و حتی ذرت را به راحتی می توان در باغچه های شهری کاشت.

4. با خرید از بازارهای کشاورزان محلی از آنها حمایت کنید. محصولاتی که در محل بار آورده می شود عموماً تازه تر و ارزانتر بوده و نسبت به محصولاتی که از راهای دور آورده شده اند، آلودگی کمتری به باقیمانده های آفت کش ها دارند.

...