آینده ی کره ی زمین

آینده ی کره ی زمین        

نویسندگان: فیلیپ ژ. دوبوا، والری گیدو
مترجم: محمدرضا داهی
انتشارات فنی ایران  (کتاب های سبز)

سرآغاز سخن
این کتاب تقریباً همه ی مسائل زیست محیطی کنونی را بررسی و راه حل هایی برای نسل های آینده ارائه داده است. سی و شش عکس گنجانده شده در این کتاب به خوبی اهمیت توسعه ی پایدار را نشان می دهند. توسعه ی پایدار الگویی برای برآورده کردن نیازهای انسان با در نظر گرفتن حفظ محیط زیست است. به طوری که نیازهای امروز بدون فدا کردن نیازهای نسل آینده تأمین شوند. 
گرم شدن کره ی زمین، انرژی های نو، شهرنشینی، و مطالب دیگر از مهم ترین مشکلات پیش روی انسان است که درباره ی هر یک شرح مختصری داده شده است. نویسنده ی کتاب می کوشد نادرستی این نظر رایج در کشورهای در حال توسعه را که حفظ محیط زیست، پر خرج و مانعی سر راه صنعتی شدن این کشورهاست، نشان دهد. 
ما دیگر به این بهانه که «کاری از ما ساخته نیست»، نمی توانیم دست روی دست بگذاریم. همه ی ما باید مانند تنی واحد دست به کار شویم. تصمیم گیری های فردی بسیار با اهمیت اند، تا چه رسد به تصمیم گیری ها در مؤسسه، شهر، یا در کل کشور. 
این کتاب به خوانندگان خود یادآور می شود که آینده ی کره ی زمین در دست آنهاست، و وجدان های بیدار را به یاری می طلبد تا به جست و جوی راه حل مشکلات زیست محیطی جهان برخیزند.


در ادامه گزیده ای از متن کتاب را می خوانید:

• برداشت بیش از حد محصول، زمین را از مواد غذایی تهی می کند.

اغلب کشورهای ثروتمند به «کشاورزی و تولید محصول به روش فشرده» روی آورده اند. کشاورزی فشرده به طور خلاصه یعنی تولید بالاترین مقدار محصول با کمترین نیروی کار. برای رسیدن به این هدف باید فناوری های پیشرفته را به کار گرفت، از ماشین آلات زیادی استفاده کرد و مواد شیمیایی (شامل آفت کش ها، کودهای شیمیایی و هورمون های رشد) فراوانی به زمین اضافه کرد. متأسفانه این ماشین آلات ، گازهای گلخانه ای مانند کربن دیوکسید و متان تولید می کنند. نیترات هایی که در کودهای شیمیایی وجود دارد همراه با آفت کش ها به داخل خاک نفوذ و منابع آب های زیرزمینی را آلوده می کنند. آفت کش ها حشرات سودمند مانند زنبور عسل و پروانه هایی را که طعمه ی  پرندگان هستند، مسموم می کنند. غیر از این ها، محصولاتی مانند ذرت به به آب فراوانی نیاز دارند. درست است که کشاورزی فشرده موجب بالا رفتن میزان تولید محصولات می شود، اما پرسش این است که با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی، این عملکرد بالا به چه بهایی نصیب کشاورزان می شود؟ 
می توان کار بهتری کرد. برای آن که غذای مردم در آینده تأمین و تضمین شود، امروز باید در خلال فعالیت ها ی کشاورزی از آلودگی محیط زیست بکاهیم و منابع محدود کره ی زمین مانند آب، خاک و گونه های گیاهی و جانوری در معرض انقراض را محافظت کنیم و بدانیم که بهره کشی بیش از حد از خاک، به تهی شدن مواد غذایی آن می انجامد.

• بیابان، آهسته اما بی تردید پیش می رود. 

تقریباً در سراسر جهان، به ویژه در بخش های خشک آفریقا، بیابان در حال پیشروی است. تغییرات آب و هوایی بی شک نمی توتند در جهت بهبود این وضع اسف بار کمک کند اما چند موضوع دیگر هم در ایجاد مشکل سهم دارند. نخستین آن «جنگل زدایی» است. وقتی همه ی درختان ناحیه ای قطع شوند، مانع دیگری بر سر راه شن های بیابانی یا وزش باد که زمین را جارو می کند، نخواهد بود. نتیجه این است که لایه های حاصلخیز زمین زراعتی بادروبه می شوند. روی آوردن به کشاورزی فشرده نیز رمقی برای زمین های کشاورزی باقی نمی گذارد و اضافه کردن کود شیمیایی و آلوده کردن زمین نیز به تخریب کیفیت آن می انجامد. هنگامی که زمین خشک و بیابان پدیدار شود، از سطح زمین های مناسب کشاورزی کاسته می شود و در این حالت کشاورزان اغلب آنچه دارند وا می گذارند و در پی یافتن زمین دیگر برای کشت یا تغییر شغل، مهاجرت می کنند. مردم می توانند برای جلوگیری از بیابان زایی همکاری کنند. دو کار شایسته در این راه یکی پرهیز از قطع درختان جنگلی و متوقف کردن «جنگل زدایی» و دیگری روی آوردن به روش هایی از تولید محصولات کشاورزی است که نیاز به آب کمتری داشته باشد.

• انرژی اتمی: سازنده، اما خطرناک

روز 26 آوریل سال 1986، روزی مثل روزهای دیگر بود که ناگهان انفجاری در راکتور شماره ی 4 تأسیسات اتمی چرنوبیل در اوکراین روی داد. این انفجار ، نتایجی فاجعه آمیز به بار آورد. ابری از رادیواکتیو بخشی وسیع از اروپا را فراگرفت. رادیواکتیو چیست؟ رادیواکتیو نوعی آلودگی نادیدنی است که ساختار سلول های بدن هر موجود زنده را به هم می ریزد. مواد رادیواکتیو سال ها و شاید ده ها سال پس از رها شدن در محیط، موجب بیماری های سخت و از جمله سرطان می شود. در سال های بعد از انفجار چرنوبیل نیز چند میلیون نفر انسان بیمار شدند؛ نخستین آن ها و کسانی که بیش از همه آسیب دیدند، ساکنان نزدیک به تأسیسات بودند. در راکتورهای اتمی ، با استفاده از اورانیم، برق تولید می شود. بسیاری از کشورها میزان چشمگیری از نیروی برق مصرفی خود را از تأسیسات اتمی به دست می آورند. این نوع انرژی، برخلاف زغال سنگ و نفت، اثر گلخانه ای را تشدید نمی کند اما نگهداری این تأسیسات بسیار حساس است. این انرژی سازنده اما خطرناک، مشکلی دیگر نیز دارد: زباله های اتمی قرن ها بلکه هزاران سال پرتوزایی خود را خفظ می کنند؛ آن ها را باید به گونه ای انبار کرد که نسل های بعد را به خطر نیندازد. امروزه این زباله ها را در عمق زمین یا در کف دریا و بین دیوارهای بتنی ضخیم دفن می کنند. آیا این شیوه ی انبار کردن بهترین راه حل است؟

• پیامدهای جنگ

جنگ در واقع دست در دست فقر دارد. کشورهای درگیر جنگ، معمولاً آن قدر که در فکر تأمین سلاح و سربازند، در فکر ایجاد مدرسه، بهبود اوضاع کشاورزی و بهبود آینده ی مردم نیستند. دولت ها در سراسر جهان، 15 بار بیشتر از آنچه به نیازمندان یاری می رسانند، برای خرید سلاح های جنگی هزینه می کنند. در گیرو دار جنگ، مردم بی آنکه به نتایج انسانی و زیست محیطی کار خود بیندیشند، دست به تخریب می زنند. مثلاً در سال 1990، سربازان عراقی با خرابکاری در یک پایانه ی نفتی کویت، 800 هزار تن نفت را به دریا ریختند. بمب، سلاح شیمیایی و مین های ضد نفر زمینی، هزاران نفر را در سال می کشند و معلول می کنند. جنگ بر اقتتصاد تأثیر ناگواری می گذارد. حدس بزنید در جنگ چه کسی پول پارو می کند! درست حدس زدید! فروشندگان و دلالان اسلحه هستند که بیشترین سود را می برند. در سال 2000، هزینه ی تهیه ی اسلحه در سراسر جهان از 750 هزار میلیون دلار فراتر رفت و پس از جنگ نیز کشورهای فروشنده ی سلاح های جنگی اغلب از قراردادهایی که برای بازسازی می بندند سود می برند!

• خاک غبار می شود و از دست می رود

کشاورزانی که در زمین های شیب دار کشت می کنند، اغلب با حذف درختان و درختچه های ناخواسته، سعی می کنند بر وسعت زمین کشاورزی خود بیفزایند. اما وقتی در این زمین ها درختی نباشد، باران شدید که خاص نواحی گرمسیری است، موجب رانش مرگبار زمین می شود. رانش زمین در بعضی جاها، همه ی روستا را به نابودی می کشاند. هر سال هزاران نفر بر اثر رانش زمین کشته و در انبوهی از گل و لای دفن می شوند. پس از آن که بخشی گسترده از زمین بی درخت شد، مردم تازه می فهمند که باید پوشش گیاهی را حفظ می کردند تا از فرسایش خاک جلوگیری کنند.

• تهیه ی غذا برای جهانیان

آیا پرورش گاو بهترین راه برای بهره گیری از زمین است؟ نزدیک به 800 میلیون نفر از مردم زمین دچار بدی تغذیه اند. در بسیاری از کشورها فعالیت های کشاورزی در حدی نیست که غذای کافی برای مصرف داخلی تولید کنند؛ درآمد دیگری هم نیست تا مواد غذایی خود را وارد کنند. همین کشورها، گاهی در زمین های خود، محصولاتی برای صدور به کشورهای دیگر نیز تولید می کنند. سودان در سال 1989 چنین وضعی داشت. در همان روزهایی که سودانی ها با قحطی روبرو بودند، آن کشور هزاران تن بادام زمینی و ذرت خوشه ای برای تغذیه ی دام های اروپایی صادر کرد. از نظر بهره برداری از زمین، تولیدات آن مقدار از زمین که گوشت یک وعده غذای یک نفر را تأمین می کند، می تواند غذای 5 یا 6 نفر را که از گندم و برنج تغذیه می کنند، تأمین کند. در کشورهای ثروتمند، مردم تقریباً هر روز گوشت می خورند. بنابراین کشاورزان به پرورش گاو و مرغ می پردازند. نتیجه این است که یک سوم غلات تولیدی به جای آن که به مصرف مردم برسد به غذای دام اختصاص می یابد. در سال 2020، نزدیک به 8 میلیارد انسان روی کره ی زمین زندگی خواهند کرد. برای تأمین غذای این جمعیت، مردم باید گوشت کمتری مصرف کنند تا در کشورهای نیازمند محصولات گیاهی بیشتری برای مردم آن کشورها تولید شود. فقط با این روش می توان مطمئن بود که هر کس می تواند به اندازه ی موردنیاز، غذا در اختیار داشته باشد.

• بدرود با درختان

در کشورهای در حال توسعه، جنگل منبع مهم اقتصادی است. در واقع، هر ساعت به اندازه ی 7 برابر زمین های جنگلی از بین می رود. با این حساب، فکر می کنید تا چند دهه ی دیگر چه مقدار جنگل باقی می ماند؟ احتمالاً آنچه باقی خواهد ماند، قابل توجه نخواهد بود. جنگل، ریه ی کره ی زمین است و می توان گفت که برای ادامه ی حیات ما نفس می کشد! جنگل، بخشی از کربن موجود در اتمسفر را که ما تولید می کنیم، جذب می کند و اکسیژن پس می دهد. جنگل های گرمسیری همچنین محل زندگی جانوران و گیاهان شگفت آور و مردمانی هستند که از قرن ها پیش در آن جا می زیسته اند. 
...

...